ประเพณีโล้ชิงช้าของชาวอีก้อ

ประเพณีโล้ชิงช้าของชาวอีก้อ ประเพณีไทยภาคเหนือ

ชาวอีก้อ หรือที่เรียกตนเองว่า "อาข่า" มีเชื้อสายจากจีน-ทิเบต เดินทางอพยพมาอยู่บริเวณ ชายแดนไทย-พม่า แถบตอนเหนือของลำน้ำกก โดยเฉพาะอำเภอแม่จัน และแม่สาย การโล้ชิงช้าเป็นการขึ้นไปขอพรและแสดงความรำลึกถึงพระคุณของเทพธิดาแห่ง สรวงสวรรค์ ผู้ประทานความชุ่มชื่นอุดมสมบูรณ์ให้กับพืชพันธุ์ธัญญาหารและ ยังเป็นการเซ่นไหว้บรรพบุรุษอีกด้วย จัดในช่วงเดือนสิงหาคม

ประเพณีโล้ชิงช้า ประเพณีไทยภาคเหนือ จัดขึ้นเพื่อเฉลิมฉลองพืชพันธุ์ที่จะเก็บเกี่ยวไว้บริโภคตลอดทั้งปี และเพื่อรำลึกถึง “ผี” เทพธิดาตามตำนานที่ดลบันดาลให้ผลผลิตอุดมสมบูรณ์ ถือเป็นวันปีใหม่ด้วย

ภาพจาก iamakha.com

ประเพณีโล้ชิงช้าพิธีกำหนดไว้ ๔ วัน  
           

ร่วมสัมผัสประเพณีวัฒนธรรม วิถีชีวิตของชาวชนเผ่าอาข่าที่แฝงไว้ซึ่งความสวยงาม และเคารพในธรรมชาติ เรียนรู้ถึงวัฒนธรรมที่แตกต่างความเข้าใจถึงธรรมชาติ และวิถีการอยู่ร่วมกันในสังคมของพวกเขา ในรูปแบบโฮมสเตย์ เสาชิงช้าเป็นเอกลักษณ์เฉพาะของชนเผ่าอาข่า จะตั้งอยู่ใกล้ๆประตูหมู่บ้าน ที่สร้างขึ้นเพื่อบูชาเทพเจ้าแห่งความอุดมสมบูรณ์ ที่ให้ผลผลิตแก่พวกเขาในการดำรงค์อยู่ ทุกปีในช่วยเดือนกันยายน หลังจากที่ทุกคนเหน็ดเหนือยกับการทำงานในไร่ข้าวของพวกเขา และงานในไร่ส่วนมากผู้หญิ่งอาข่าจะมีหน้าที่ในการดูแลงานในไร่ และแล้วเมือผลผลิตได้ออกผลเต็มที่แล้ว เหล่าผู้ชายในหมู่บ้านจะจัดทำชิงช้าขึ้นเพื่อเป็นการบูชาเทพเจ้าแห่งความอุดมสมบูรณ์ และเพื่อผู้หญิ่งที่ทำงานหนักมาตลอดเวลา ได้มีการฉลองปีใหม่และการละเล่นโล้ชิงช้า ดั่งนั้นผู้หญิ่งชาวอาข่าจึ่งแต่งตัวให้สวยงามเข้าร่วมในงานพิธีดั่งกล่าว โดยมทำพิธีการอยู่ ๔ วันดังนี้

วันที่๑

เซ่นไหว้บรรพชน ผู้หญิ่งจะแต่งตัวสวยงามไปตักน้ำที่บ่อน้ำศักดิ์สิทธิ ล้างเครื่องมือเครื่องใช้ต่างๆ เพื่อนำไปหมักข้าวเหนียวไว้ทำ"ข้าวปุก"เพื่อประกอบพิธีเซ่นไหว้บรรพบุรุษ

วันที่ ๒

สร้างชิงช้า ผู้ชายในหมู่บ้านจะช่วยกันสร้างชิงช้าใหญ่ของชุมชนอยู่บริเวณเขตประตูศักดิ์สิทธิ์ของหมู่บ้าน โดย แทนอันเก่าที่รื้อลง ฝังเสาชิงช้าลงในตำแหน่งเดิม โดยมีหัวหน้าพิธีกรรมเป็นผู้นำพิธีและเริ่มต้นโล้ชิงช้า สวนกลางคืนหนุ่มสาวจะออกมาร้องเพลงเต็นรำกันเป็นที่สนุกสนานและวันนี้ไม่การฆ่าสัตว์ตัดชีวิต แขกที่มาร่วมงานจะร่วมเต้นรำกันอย่างสนุกสนาน

วันที่ ๓

ในช่วงเช้าของวันนี้จะมีการฆ่าหมูที่บ้านของผู้มีอันจะกินเพื่อเลี้ยงแขกที่มาในงาน และจะมีการฆ่าหมู ไก่ เพื่อเพื่อนำมาเป็นอาหารเลี้ยงดูกัน และแขกที่มาร่วมงาน ส่วนเด้กพ่อแม่จะทำชิงช้าขนาดเล็กๆให้เล่นตามหน้าบ้านเป็นที่สนุกสนาน

วันที่ ๔

วันนี้เป็นวันสุดท้ายของงานประเพณีโล้ชิงช้า เหล่าผู้หญิงและเด็กๆจะมาร่วมกันเล่นชิงช้าของหมู่บ้านเพื่อเป็นศิริมงคลแก่พวกเขา วันนี้ไม่มีพิธีกรรมอะไร จนหลังพระอาทิตย์ลับฟ้า หมอผีจะไปพูกสายชิงช้ากับเสาไว้เป็นอันว่าปีใหม่ปีนี้ได้สิ้นสุดลงแล้ว และต่อจากนี้ไปห้ามไม่ให้ผู้ใดมาเลินหรือแตะต้องเสาชิงช้านี้อีก จนกว่าจะถึงเทศกาลปีใหม่

ภาพประกอบจาก iamakha.com

ประเพณีโล้ชิงช้า ถือเป็นประเพณีให้ความสำคัญต่อผู้หญิง บรรดาหญิงอ่าข่าถือเป็นวันสำคัญ นับเป็นวันเปลี่ยนสถานะ จากวัยเด็กเป็นวัยรุ่นขึ้นอายุ 13 ปี และเปลี่ยนจากวัยรุ่นเป็นวัยสาวขึ้นอายุ 17 ปี หญิงสาวอ่าข่าจะแต่งกายยกระดับวัยสาวตามขั้นตอน เพื่อแสดงให้คนในชุมชนเห็น พร้อมทั้งขึ้นโล้ชิงช้า และร้องเพลง ซึ่งมีตำนานเล่าถึง หญิงคนหนึ่งร้องเพลงตอนโล้ชิงช้าเป็นคนแรก เมื่อเทพเจ้าฝนได้ยินจึงสั่งให้ฝนเทลงมา แล้วกลายเป็นประเพณีสืบมาจนทุกวันนี้